Zeugma’dan kaçırılan mezar steli Türkiye’nin Roma Büyükelçiliğine teslim edildi

Zeugma Antik Kenti’nden kaçırılan ve geçen sene İtalya’da bulunan tarihi kabir steli, İtalyan yetkililerce Türkiye’nin Roma Büyükelçiliğine teslim edildi.

Türkiye’nin Roma Büyükelçiliği’ndeki merasimde, İtalyan Jandarması Venedik Kültürel Serveti Koruma Ünitesinin Komutanı Binbaşı Emanuele Melelo ve takımı, üzerinde kadın figürü bulunan kabir stelini, Türkiye’nin Roma Büyükelçisi Ömer Gücük ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Takviyecisi Yahya Coşkun’a teslim etti.

Büyükelçi Gücük, burada yaptığı konuşmada, “İtalyan Jandarmasına bu iade sürecinde Türkiye ile gösterdikleri işbirliğinden dolayı teşekkür ediyorum. Kendilerini tarihi eser firariciliğiyle gösterdikleri çabadan dolayı da tebrik ediyorum. Tarihi eserler ortaya çıktıkları yerlerde korunmalıdırlar.” dedi.

İtalyan Binbaşı Melelo da bu cins kültür varlıklarının evine dönüyor oluşuyla kendilerinin işinin de zaferle bitirilmiş olmasının iftiharını yaşadıklarını belirtti.

Yahya Coşkun da Anadolu Ajansı muhabirine, “Biz Anadolu’nun tam kayıp definelerinin peşine düşüyoruz. Kültür ve Turizm Bakanlığı olarak son 20 senede 20 binden fazla eserimizi evine geri getirdik. Bu stel ile bu sene nisan sonunda evine döndürdüğümüz eser rakamı 2956 oldu. Başka Bir Deyişle şu anda ilk 4 ayda 3 bin esere çok yanaşmış bulunuyoruz.” dedi.

Stele dair bilgi veren Coşkun, “Bu, Zeugmalı Gaziantepli bir hemşehrimiz hakikatinde. 1800 sene sonra evine geri dönüyor. Kocasını çok seven bir eş, kocasına bağlılığını kabir steline işletmiş, şimdi o kabir stelinde kocasına bağlılığını vurguladığı gibi, toprağına bağlılığını biz temin etmiş oluyoruz.” biçiminde konuştu.

Coşkun, eserin geri getirilmesinde beynelmilel ilişkilerin ve işbirliğinin ehemmiyetine vurgu yaparak, “Biz son senelerde özellikle dünyanın her yerinde hem köken ülkelerle hem de transfere ihtimal veren ülkelerle çok sıkı bir işbirliği yaptık ve beynelmilel olarak süren bu yasa dışı trafiğin önünü kesmek için muhtelif ihtiyatlar aldık. Bu ikili ilişkilerimiz İtalya ile de çok iyi biçimde izliyor. Başta İtalyan kültür teşkilatı, kolluk güçleri, Carabinieri ile iyi bir işbirliğimiz var. Bu eser mevzusunda da yeniden İtalyan meslektaşlarımız ve hissedarlarımızla çalıştık.” ifadelerini kullandı.

Eserin Zeugma kökenli olduğu bilimsel raporla onaylandı

Stelin Zeugma’dan kaçırılan eser olduğuna dair tespite değinen Coşkun, “Bu eserin analizini dostlarımız yeniden bizden evvel buraya gelip Roma’da yaptı. Analiz sonucunda, hem taşın şekli hem üzerindeki ince emekçilikler hem de tarz kreatik bakımından yapılan muayenelerde, hem bizim dostlarımız hem de Zeugma Kazı Başkanımız Kutalmış Öğretmen ile yapılan çalışma, bilimsel raporlar sonucunda eserin başka hiçbir yere ait olmayacağı, Zeugma kökenli olabileceği test edilmiş, onaylanmış oldu. Bilimsel raporların ışığında İtalyan hissedarlarımız da bu eserin Zeugma kökenli olduğuna karar verip, bize iade etme kararını verdiler.” dedi.

Coşkun, söz mevzusu eserin nasıl ve ne zaman yurt dışına çıkarıldığına dair ellerinde net bilgi olmadığını belirterek, “Bütün tarihini öğrenmiyoruz. O surattan bu eserin geri getirilmesinde bilimsel çalışmanın rolünü görüyoruz. Ne zaman ve ne biçimde çıkarıldığını öğrenmediğimiz bir eserin tarz kreatik özellikleriyle, taşın türüyle, üzerindeki emekçilikle bilimsel olarak Gaziantep Zeugma kökenli olduğunu kanıtlayabildiğimiz için bilimin ışığıyla sonucu elde ettik.” değerlendirmesinde bulundu.

Bu biçimde tarihi eserleri ülkeye geri getirmenin kendileri için umut ve mutluluk verici olduğunu anlatan Coşkun, şunları kaydoldu:

“Vatan dediğimiz şey türküyle, şiirle, eserlerle, geçmişiyle, tarihiyle vatan oluyor. O surattan biz her bir eseri geri götürdüğümüzde, vatanımızın yetersiz bir parçasını bitiriyormuşuz hissine bürünüyoruz. Bugün yeniden mutlu biçimde vatanımızın yetersiz bir parçasını götürüyoruz. 1800 senelik bir iletişimi yine kuruluş etmiş oluyoruz. Biz bugün Sayın Büyükelçimizden eserimizi teslim aldık. Yakın bir zamanda önümüzdeki haftaya kalmadan eser, Türkiye topraklarında olacak. Eserimizi önümüzdeki hafta topraklarımıza aldığımızda da Gaziantep’te Zeugma’da Kültür ve Turizm Bakanımız Sayın Mehmet Nuri Ersoy’un önderliğinde teşkilatımızla buluşmamızı yapacağız ve oradaki tanıtımla ziyaretçilerle buluşturacağız.”

“Kocasını seven eş, Satornila, elveda!” yazılı kabir steli
Milattan sonra 2. asrın ortalarına tarihlenen Antoninler yarıyılı karakteristiklerini yansıtan ve üzerinde bir kadın figürü bulunan kabir stelindeki kitabede “Kocasını seven eş, Satornila, elveda!” ifadeleri yer alıyor.

Bu stelin, yarıyılına ait Zeugma’da yerleşik birey ve toplulukların yaşam öykülerinin çıkarılmasına ve soy çalışmalarına katkı sağlayacak kalitede olabileceği belirtiliyor.

Söz mevzusu stel, İtalyan jandarmasınca Mart 2022’de Floransa vilayetinde, hali hazırda hakkında soruşturma yürütülen bir şahsın evindeki aramada ele geçirildi.

İtalyan yetkili makamlarının, tarihi eserin Türkiye’den gelmiş olabileceği kuşkusuyla gidişatı Türk makamlarına bildirmesi sonucunda, Eylül 2022’de Zeugma Kazı Başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay ile bakanlık uzmanları Venedik’te tespit ve teyit çalışmalarında bulundu.

Ardından İtalyan jandarması, Dışişleri Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığının işbirliğindeki çalışmayla eserin Türkiye’ye iade süreci bitirildi.